سنت «دعوت بقا» در بدخشان

یکی از سنت‌های مردمی رایج در بدخشان «دعوت بقا»ست که به نام‌هایی چون «زنده دعوت»، «دعوت صفا»، «دعوت به‌سوی ابدیت» و... نیز معروف است. «سنت بقا» مراسمی است که با هدف «فناء فی‌ الله» برگزار می‌شود و کسی که این مجلس برای او برپا می‌شود، باید زندگی آیندۀ خود را در پرهیزگاری بگذراند. هدف این مقاله معرفی این سنت براساس دست‌نویس‌های قدیمی جمع‌آوری‌شده از میان اهالی بدخشان است. براساس معلومات رساله‌ای قدیمی متعلق به حسام‌الدین سام‌الدین‌اف، این سنت به ناصرخسرو نسبت داده شده است. بنابر آنچه در این رساله آمده است، معلوم می‌شود که «دعوت بقا» چراغ‌نامۀ مخصوص داشته است. نسخۀ دیگر نه‌چندان کامل «چراغ‌نامه» در اختیار سیدمعراج عالم‌شاه است. دیگر نسخه‌های معمولاً ناقص «دعوت بقا» فاقد «بیت میدان»- ابیات پندآمیز منسوب به ناصرخسرو در «چراغ‌نامه»- هستند. هرچند «دعوت بقا» از سال‌های ۲۰-۳۰ عصر بیست تدریجاً روی به تنزل آورده، چراغ و چراغ‌نامۀ منسوب به ناصرخسرو تاکنون هم یکی از قدیمی‌ترین سنت‌های مذهبی منطقۀ بدخشان به‌شمار می‌رود.